تکانه به معنای ناتوانی در کنترل انجام عملی که ممکن است برای خود و دیگران خطرناک باشد. افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه، مکررا رفتارهایی را انجام می دهند که به صورت بالقوه زیان بخش هستند. احساس می کنند که نمیتوانند جلوی خودشان را بگیرند و اگر جلوی انجام دادن رفتار تکانشی آن ها گرفته شود، احساس درماندگی می کنند. رفتار تکانشی به خودی خود لزوما زیان بخش نیستند. در واقع گاهی همه ی ما به صورت تکانشی عمل می کنیم. معمولا اعمال تکانشی ما عوارض زیانبار ندارند، اما در برخی موارد مخاطره آمیز هستند.
ویژگی بارز این اختلالات، ناتوانی ظاهری در برابر میل به انجام دادن رفتار های نامعقول و زیان بخش است. این اختلال ها آشفتگی هایی را در توانایی تنظیم کردن تکانه، یعنی میل به عمل کردن را در بر می گیرند.
افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه به طور کلی 5 مرحله فکری را در اقدام های خود سپری می کنند:
- یک تنش یا فکر وسواس گونه و آسیب زا در ذهن ایجاد می‌شود که فرد را دچار اضطراب و بی قراری می‌کند.
- پرورش و رشد دادن به تنش و فکر که برای اقدام به آن کار برنامه ریزی می‌کنند.
- اقدام به عمل که باعث لذت شدید برای فرد می‌شود.
- پس از برآورده شدن خواسته، احساس آرامش و رسیدن به هدف دارند و به ادامه زندگی می‌پردازند.
- احساس پشیمانی و گناه به سراغ فرد می‌آید و با خود عهد می‌بندد که دیگر این کار را نکند. البته دوباره با ایجاد تنش، به سمت تکرار آن می‌رود.
نکته ای که در اینجا قابل توجه است مرحله ی آخر در همه ی افراد روی نمی دهد.
